Hieronder vind je per module alles wat je moet kennen voor het toelatingsexamen, onderverdeeld in onderwerpen. Zo zie je zeker niks over het hoofd!
Het leerstofoverzicht wordt door de Vlaamse overheid, als organisator van het toelatingsexamen, jaarlijks aangepast ten laatste in januari van het jaar waarin het examen doorgaat.
Dit zijn stukken leerstof die je doorheen de 2de en 3de graad ziet in richtingen met minimum 5 à 6 uren wiskunde. In principe zie je bij wiskunde de verschillende onderwerpen doorheen de jaren terugkomen, telkens op een hoger niveau. Let op met stukken die je (door omstandigheden) enkel in de 2de graad zag, de vragen die je krijgt op het toelatingsexamen zijn wel degelijk van het niveau 3de graad.
· Bewerkingen met reële getallen en rekenregels
· Rekenen met ongelijkheden en absolute waarden van reële getallen
· Rekenregels van machtsverheffing en logaritme
· Evenredigheid en omgekeerde evenredigheid
· Reële oplossingen van vierkantsvergelijkingen
· Veeltermen met reële coëfficiënten: bewerkingen, ontbinden in factoren, veeltermvergelijkingen
· Stelsels vergelijkingen van de eerste graad met hoogstens drie onbekenden
· Bewerkingen (optelling, aftrekking, vermenigvuldiging) met matrices met hoogstens drie rijen en vier kolommen
· Eigenschappen van driehoeken, vierhoeken en cirkels
· Omtrek en oppervlakte van driehoeken, vierhoeken en cirkels
· Vergelijkingen van rechten, parabolen en cirkels
· Snijpunten van rechten, cirkels en parabolen
· Het meten van hoeken in graden en radialen
· De goniometrische cirkel, goniometrische getallen van hoeken en van verwante hoeken
· Goniometrische getallen in functie van de lengten van zijden in een rechthoekige driehoek
· Goniometrische formules: grondformule, som- en verdubbelingsformules
· Veeltermfuncties, rationale functies, irrationale functies, goniometrische, cyclometrische, exponentiële en logaritmische functies (alle met een beperkte moeilijkheidsgraad) en eenvoudige bewerkingen met deze functies:
Integratie
Berekenen van primitieven en integralen via substitutie en partiële integratie
Berekenen van de oppervlakte van vlakke figuren beschreven door eenvoudige functies
· Telproblemen waarbij volgorde en herhaling al dan niet van belang zijn
· Relatieve frequentie en kans
· Kansen en voorwaardelijke kansen
· Statistische gegevens, centrum- en spreidingsmaten en grafische voorstellingen van statistische gegevens
· De normale verdeling als continu model bij data met een klokvormige frequentieverdeling
· Interpretatie bij een normale verdeling van relatieve frequentie als oppervlakte van een gepast gebied."
Dit zijn stukken leerstof die je doorheen de 2de en 3de graad ziet in richtingen met minimum 2 uren fysica. In tegenstelling tot andere vakken zie je bepaalde delen enkel in de 2de graad. De vragen die je krijgt op het toelatingsexamen zijn echter wel degelijk van het niveau 3de graad.
· Wetten van terugkaatsing en breking van licht aan vlakke grensoppervlakken, brekingswet van Snellius, brekingsindex
· Grenshoek, totale terugkaatsing
· De dunne bolle lens: beeldvorming (grafisch en kwantitatief verband tussen voorwerps-, beeld- en brandpuntsafstand)
· Het begrip lading, eenheid: Coulomb
· Geleiders en isolatoren
· Elektrostatische inductie (geleiders), polarisatie in niet-geleiders
· Wet van Coulomb
· Elektrische veldsterkte, eenheid N/C
· Homogeen en radiaal elektrisch veld, inclusief veldlijnenpatroon
· Krachtwerking in een homogeen en radiaal elektrisch veld
· Krachtwerking tussen puntladingen: maximaal vier ladingen in eenvoudige geometrische configuraties
· Resulterend elektrisch veld gegenereerd door een set van enkele puntladingen: richting, zin en grootte (maximaal vier ladingen in eenvoudige geometrische configuraties)
· Potentiële elektrische energie van een geladen deeltje in een radiaal elektrisch veld
· Homogeen elektrisch veld (potentiële energie, verandering van kinetische energie van een vrije puntlading)
· Elektrische stroomsterkte, eenheid ampère
· Spanning, eenheid volt- elektrische weerstand, wet van Ohm, eenheid Ohm
· Eenvoudige elektrische schakeling bestaande uit weerstanden en een batterij
· Ideale ampère- en voltmeter
· Serieschakeling, parallelschakeling en gemengde schakeling van weerstanden:
Vervangingsweerstand
· Serieschakeling, parallelschakeling en gemengde schakeling: stroom-, spanning- en vermogensverdeling
· Wet van Joule
· Eenheden van elektrische energie: joule, kWh
· Permanente magneten, magnetische polen
· Magnetisch veld en veldlijnen
· Magnetische veldsterkte: definitie, eenheid tesla
· Kracht op een stroomvoerende geleider in een magnetisch veld
· Magnetisch veld rond een rechte stroomvoerende geleider
· Magnetisch veld in en rond een lus en een solenoïde
· Magnetische veldsterkte rond een rechte stroomvoerende geleider en in een stroomvoerende spoel
· Kracht op een bewegende lading in een magnetisch veld
· Elektromagnetische inductieverschijnselen, inductiewet van Faraday, wet van Lenz (kwalitatief)
· Atoommodel, kernmodel, atoomnummer, massagetal en ladingsgetal, isotopen
· Natuurlijke radioactiviteit: aard en eigenschappen van alfa-, bèta- en gammastraling
· Karakteristieke vervalprocessen van alfa-, bèta- en gammastraling
· Radioactief verval: halveringstijd, desintegratieconstante, activiteit: eenheid becquerel, vervalwet (uitgedrukt met e-macht)
· Rust en beweging, puntmassa, positie, afgelegde weg
· Eenparige rechtlijnige beweging
· Eenparige rechtlijnige versnelde beweging (EVRB) zonder en met beginsnelheid
· x(t), v(t) en a(t) van EVRB, alsook de corresponderende grafische voorstellingen
· Vrije val: valversnelling
· Verticale worp omhoog
· Onafhankelijkheid van de bewegingen bij een tweedimensionale beweging: horizontale worp
· Ontbinden van vectoriële grootheden volgens orthogonale assen
· Samenstellen van vectoriële grootheden in een vlak
· Traagheidsbeginsel
· Tweede wet van Newton, eenheid Newton
· Het onafhankelijkheidsbeginsel bij meerdere krachten op eenzelfde voorwerp
· Actie en reactie
· Arbeid geleverd door een constante kracht die niet evenwijdig is met de verplaatsing
· Vermogen
· Grafische interpretatie van arbeid als oppervlakte onder de curve van de kracht als functie van de positie
· Arbeid geleverd door zwaartekracht
· Arbeid geleverd door de veerkracht
· Verband tussen arbeid en kinetische energie
· Wet van behoud van mechanische energie
· Gravitatiekracht
· Zwaartekracht, zwaarteveldsterkte (valversnelling), gewicht, potentiële energie in het zwaartekrachtveld
· Potentiële energie opgeslagen in een elastisch systeem
· Eenparige cirkelvormige beweging (ECB)
· Periode, frequentie, baansnelheid, hoeksnelheid van ECB
· Centripetaalkracht bij een ECB
· Geluidsgolven: ontstaan, toonhoogte, geluidssterkte, toonklank
· Geluidsniveau, eenheid decibel, decibelschaal
· Geluidssnelheid
Formules Dit is het document dat je ook op het toelatingsexamen zelf zal krijgen. Sowieso is het belangrijk dit goed op voorhand te bekijken én te gebruiken bij je oefeningen.
Periodiek systeem Idem
Leerstof 2de graad SO. Dit is een overzicht van de leerstof die je enkel in de 2de graad ziet.
Dit zijn stukken leerstof die je doorheen de 2de en 3de graad ziet in richtingen met minimum 2 uren chemie per week. In principe zie je bij chemie de verschillende onderwerpen doorheen de jaren terugkomen, telkens op een hoger niveau. Let op met stukken die je (door omstandigheden) enkel in de 2de graad zag, de vragen die je krijgt op het toelatingsexamen zijn wel degelijk van het niveau 3de graad.
· Zuivere stoffen, mengsels en scheidingsmethoden voor mengsels
· Enkelvoudige en samengestelde stoffen
· Symbolen van elementen en formules van stoffen
· Belangrijkste nomenclatuurregels van de anorganische chemie
· Belangrijke eigenschappen van anorganische stoffen
· Polaire en apolaire oplosmiddelen + invloed van het oplosmiddel op de oplosbaarheid
· Elektrolyten en niet-elektrolyten
· Oplosbaarheid van ionverbindingen in water (via oplosbaarheidstabel)
· Algemene begrippen i.v.m. chemische reacties: synthese, analyse (thermolyse, elektrolyse en fotolyse), exotherm (exergonisch of exo-energetisch) en endotherm (endergonisch of endo-energetisch), behoud van element en van massa
· Dissociatie van ionverbindingen en ionisatie van moleculaire elektrolyten in water
· Reactietypes: neerslag-, gasontwikkelings-, neutralisatie- en redoxreacties
· Reactievergelijkingen: stoffen- en essentiële ionenreactievergelijkingen
· Atoommodellen van Dalton en Rutherford
· Elementaire deeltjes in een atoom, atoomnummer en massagetal
· Isotopen en hun symbolische notatie
· Atoommassa van een element en het verband met het % voorkomen van zijn natuurlijke isotopen
· Atoommodel van Bohr- Sommerfeld: hoofdniveau, subniveau, magnetisch niveau en elektronspin
· Orbitalen
· Elektronenconfiguraties van elementen op basis van de regels voor het opvullen van de subniveaus en van de magnetische niveaus (orbitalen)
· Periodiek systeem van de elementen: opbouwprincipe, perioden en groepen, analogie binnen de a-groepen
- vorming van mono-atomische ionen uit atomen
· Karakteristieken van de ionbinding en van de covalente binding
· Krachten tussen ionen - intramoleculaire en intermoleculaire krachten (Vanderwaalskrachten, London-dispersiekrachten, dipoolkrachten en waterstofbruggen)
· Invloed van de krachten tussen ionen of moleculen op kook- en smeltpunt van zuivere stoffen
· Lewisformules van moleculen en van polyatomische ionen
· sigma σ- en pi π-binding
· Bindingshoeken + ruimtelijke structuur van moleculen en van polyatomische ionen
· Elektronegatieve waarde (= elektronegativiteit) van atomen en polariteit van covalente bindingen
· Polariteit van moleculen op basis van de ruimtelijke structuur
· Constante (getal) van Avogadro en het begrip mol en de molaire massa
· Berekeningen met dichtheid van stoffen en mengsels
· Procentuele samenstelling van een verbinding
· Molair volume van gassen en algemene gaswet
· Concentratie van oplossingen (massaprocent, volumeprocent, massa/volumeprocent, concentratie in g/L-1 en mol/L-1) en omzettingen tussen de verschillende concentratie-uitdrukkingen
· Toepassingen op verdunnen van oplossingen
· Stoichiometrische berekeningen voor reacties met eventuele overmaat van een reagens
· Factoren die de snelheid van een reactie beïnvloeden
· Het botsingsmodel ter verklaring van de reactiesnelheid
· Energiediagram, reactie-energie, activeringsenergie en de invloed van een katalysator
· Uitdrukking van de gemiddelde en de ogenblikkelijke reactiesnelheid
· De snelheidsvergelijking voor reacties in een homogeen reactiemengsel en de orde van een reactie
· Onderscheid tussen een aflopende reactie en een evenwichtsreactie
· Evenwichtsconcentraties en de evenwichtsconstante Kc
· Verschuiving van het chemisch evenwicht + Principe van Le Châtelier
· Vraagstukken i.v.m. chemisch evenwicht
· Zuur-basekoppels volgens Brönsted-Lowry
· Lonisatie van water, waterconstante (Kw)
· Zuur-basereacties in waterig midden
· Sterkte van zuren en basen: zuurconstante (Kz) en baseconstante (Kb), pKz en pKb
· Verband tussen [H3O+], [OH-], pH, pOH en Kw
· Werking en gebruik van zuur-base-indicatoren
· Berekening van de pH en de pOH van waterige oplossingen van sterke en zwakke zuren en basen
· Invloed van zouten op de pH van water (geen pH berekening)
· Bufferoplossingen: eigenschappen en samenstelling
· Titratie van een sterk zuur met een sterke base en van een sterke base met een sterk zuur
· Oxidatie, reductie, oxidator en reductor
· Oxidatiegetallen (= oxidatietrappen) van atomen in moleculen en ionen
· Verandering van oxidatiegetallen in redoxreacties
· Redoxkoppels
· Redoxvergelijkingen (zuur en basisch milieu): ionenreactievergelijkingen en stoffenreactievergelijkingen
· Toepassing van de spanningsreeks van metalen en niet-metalen
· Standaard reductiepotentiaal (= standaard redoxpotentiaal) en toepassing ervan
· Samenstelling, werking en spanning van een galvanisch element
· Samenstelling en werking van een elektrolysecel
· Molecuulformules (brutoformules) en structuurformules (inclusief verkorte- en zaagtandnotatie) van organische stoffen
· De begrippen lineair, vertakt, cyclisch, verzadigd, onverzadigd, functionele groep
· IUPAC-naamgeving en belangrijke eigenschappen van koolwaterstoffen (alkanen, alkenen, alkynen en cycloalkanen), halogeenalkanen, alcoholen, ethers, aminen, aldehyden, ketonen, carbonzuren + hun zouten, esters en amiden (zie ook IUPAC-naamgeving)
· Ketenisomerie, plaatsisomerie, functie-isomerie, cis-transisomerie en optische isomerie
· Reactietypes (geen mechanismen) in de koolstofchemie: substituties, eliminaties, addities, condensaties en polymerisaties
Voor meer informatie over de naamgeving van deze organische stofklassen verwijzen we naar de publicatie van L. Bergmans, S. Vanderkerken, J. Van paemel, Nomenclatuur organische chemie, Beknopte versie voor het secundair onderwijs, september 2021, uitgegeven door KVCV. https://www.kvcv.be/chemieplatform/Lexicon/Org_nom/Organische%20nomenclatuur.pdf
Periodiek systeem der elementen
Dit zijn documenten die je ook krijgt op het toelatingsexamen zelf. Bekijk deze dus goed op voorhand.
Dit zijn stukken leerstof die je doorheen de 2de en 3de graad ziet in richtingen met minimum 2 uren Biologie per week. In principe zie je bij Biologie de verschillende onderwerpen doorheen de jaren terugkomen, telkens op een hoger niveau. Let op met stukken die je (door omstandigheden) enkel in de 2de graad zag, de vragen die je krijgt op het Toelatingsexamen zijn wel degelijk van het niveau 3de graad.
Basisconcepten uit de biologie
De eukaryote cel: bouw en de functie van de celorganellen
· Lichtmicroscopische bouw van dier- en plantaardige cel
· Elektronenmicroscopische bouw van dier- en plantaardige cel:
· Uitwisseling van stoffen tussen cel en milieu:
Stofwisseling en energetische omzettingen in de eukaryote cellen en organismen
Erfelijke informatie
· DNA als codesysteem
· RNA en eiwitsynthese: transcriptie en posttranscriptionele wijzigingen (met inbegrip van splicing), translatie en posttranslationele wijzigingen
· Mutaties (puntmutaties, genmutaties, chromosoommutaties, genoommutaties) en de effecten op eiwitten en individuen
· Genregulatie: rol van factoren en moleculen die de transcriptie van genen beïnvloeden zoals activeren, induceren, versnellen, inhiberen (repressie), uitschakelen en blokkeren
· Karyogramanalyse (zie ook bij celvermeerdering)
Celvermeerdering
· Beschrijving celcyclus
· DNA-replicatie: verloop en belang
· Polymerase chain reaction (PCR) als toepassing van DNA-replicatie
· Chromatine, chromosomen, karyogram (zie ook bij erfelijkheid)
· Mitose: verloop en belang
· Meiose : verloop en belang, crossing-over tussen homologe chromosomen en non-disjunctie, recombinatie (zie ook bij erfelijkheid)
Erfelijkheid
· Relaties tussen kenmerk, gen, allel, chromosoom, genotype, fenotype
· mono- en dihybride kruising met dominant/recessieve overerving, codominantie, intermediaire of partiële dominantie, letale allelen, multiple allelen, cryptomerie of epistasie
· Gekoppelde genen, recombinatie (zie ook bij celvermeerdering)
· Geslachtsgebonden overerving
· Stamboomanalyse van families
Evolutie
· Wetenschappelijke argumenten die de evolutietheorie onderbouwen
· Theorie van Darwin en de moderne evolutietheorie
· Natuurlijk en kunstmatige selectie: drift
· Ontstaan van soorten en de rol van isolatie
· Evolutie van de mens: factoren die een rol spelen bij hominisatie
Menselijke voortplanting
· Bouw en functie van mannelijke en vrouwelijke voortplantingsorganen
· Hormonale regeling van de vruchtbaarheid (zie ook bij hormonaal endocrien coördinatiestelsel)
· Verloop van oögenese en spermatogenese
· Verloop van de bevruchting
· Zwangerschap en geboorte
· Anticonceptie bij de man en de vrouw: methoden en betrouwbaarheid
· Medische begeleide voortplantingstechnieken: in-vitrofertilisatie (IVF), intracytoplasmatische sperma-injectie (ICSI), intra-uteriene inseminatie (IUI)
Skelet- en bewegingsstelsel van de mens
· Skeletonderdelen: lange en platte beenderen (bouw en groei), soorten gewrichten
· Skeletspierweefsel, hartspierweefsel en glad spierweefsel: verschillen en situering in ons lichaam
· Werking van de dwarsgestreepte spier, relatie tussen contractie en energieomzetting
·interactie tussen skelet en spieren voor beweging
Zenuwstelsel of neuraal coördinatiestelsel
· zenuwcel of neuron: bouw en functie (prikkelontvanger en geleider)
· de samenhang tussen prikkel, receptor, zenuwimpuls, synaps en effectororgaan
Hormonaal of endocrien coördinatiestelsel
· hormonale regulatie van de bloedsuikerspiegel via insuline en glucagon
· hormonale regulatie van de menstruele cyclus met inbegrip van feedbackwerking (zie ook bij menselijke voortplanting)
VAARDIG staat voor Verbanden leggen, AnAlyseren, ReDeneren en InteGreren. De opdracht op het toelatingsexamen omvat een of meerdere teksten met tabellen en grafieken, waarover vragen moeten worden opgelost.
Het is belangrijk om heel veel te oefenen met begrijpend lezen. De tekst(en) die je voorgeschoteld krijgt tijdens het toelatingsexamen is/zijn complex qua zinsbouw en structuur en vergt/en ook een uitgebreide woordenschat, maar wat het echt moeilijk maakt, is de factor tijd. Met elke minuut moet je bijzonder efficiënt omspringen.
Je kan je voor het lezen voorbereiden door zelf wetenschappelijke teksten samen te vatten en de hoofdlijnen te leren onderscheiden van de details. Teksten uit het Tijdschrift voor Geneeskunde en het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde zijn hiervoor uitermate geschikt. Wetenschappelijke tijdschriften die ook kunnen helpen (en gemakkelijker terug te vinden) zijn: National Geographic, Eos, Natuur en Techniek,...
Je academische woordenschat kan je testen op deze website.
Extra oefeningen op academische woordenschat en grammatica vind je hier.
Voor meer tips en tricks kan je terecht in een van onze workshops of andere activiteiten.
CLEAR verwijst enerzijds naar "duidelijk" en is aan de andere kant het acroniem voor Conflicthantering, Luistervaardigheid, Empathie, Aandacht, Reflectie en Respect. Dit zijn vaardigheden die vroeger reeds vervat zaten in de (arts-patiënt) communicatieproef.
Deze test peilt naar persoonlijke, interpersoonlijke en communicatieve competenties. Je krijgt 15 casussen over situaties waarmee een adolescent in aanraking kan komen: in familie- of vriendenkring, tijdens een stage of studentenjob of in een jeugdbeweging of sportclub. Het gaat niet alleen om kennis, maar ook om competenties en attitudes.
Dit zijn grotendeels dingen die je niet kan instuderen maar het is toch wenselijk je ook op dit deel van het toelatingsexamen voor te bereiden. Je kan dit doen door een groot aantal casussen door te nemen en de verschillende antwoorden die worden voorgesteld te vergelijken met de persoonlijke, interpersoonlijke en communicatieve competenties die van je verwacht worden. Weet dat er pas sinds 2020 officiële vragen van het toelatingsexamen deel CLEAR worden vrijgegeven.
Voor meer tips en tricks kan je terecht tijdens een van onze workshops of andere activiteiten.
